رشته علوم تغذیه و هر آنچه درباره علوم تغذیه بدانیم:

اینکه علوم تغذیه چیست؟ متقاضیان چطور می‌توانند برای تحصیل در این رشته اقدام کنند. مقاطع و دانشگاه‌های علوم تغذیه، نحوه بورسیه شدن در این رشته ،درآمدزایی و شغل‌های مربوطه را در این مقاله سعی کرده‌ایم به آن بپردازیم.

علوم تغذیه چیست؟

اما اگر بخواهیم تعریف علمی‌تر به این رشته داشته باشیم این است که تغذیه امری است که عدم توجه به آن مشکلات بیماری‌های مختلف روحی و جسمی را می‌تواند باعث شود. و بدین‌وسیله است که علوم تغذیه جزء رشته‌های وزارت بهداشت محسوب می‌شود زیرا که در درمان بسیاری از بیماری‌ها تأثیرگذار است. این رشته در دانشگاه‌های داخلی و خارجی تدریس می‌شود که در ادامه به تشریح آن خواهیم پرداخت.

درباره علوم تغذیه

رشته علوم تغذیه جزو زیرشاخه‌های رشته علوم تجربی می‌باشد و در دسته رشته‌های وزارت بهداشت قرار می‌گیرد. در رشته علوم تغذیه نحوه صحیح مصرف مواد غذایی، مواد خوراکی، میزان کالری، و تأثیر مواد خوراکی بر روح و روان بررسی می‌شوند. درواقع در این رشته تغذیه درست و نادرست بررسی مواد غذایی صورت می‌گیرد. چنانچه تغذیه نادرست باعث ایجاد انواع بیماری می‌شود؛ ازجمله این بیماری‌ها چاقی و لاغری مزمن، اختلال‌های روده، معده، فشارخون و…می‌باشد. هم‌چنین بیماری‌هایی مانند کبد چرب و دیابت که بیماری پرخطری هستند و اکنون با توجه به اینکه سن ابتلا به بیماری‌های این‌چنینی کمتر شده و در اثر رعایت نکردن اصول تغذیه باعث مرگ خاموش می‌شوند. پس می‌توان گفت رشته علوم تغذیه علاوه بر تأمین مواد خوراکی و نحوه تغذیه در خصوص درمان بسیاری از بیماری‌ها نیز تأثیرگذار است.

درباره اهمیت علوم تغذیه باید گفت درواقع میزان سلامتی یک جامعه را تعیین می‌کند زیرا که تغذیه مربوط به یک گروه خاص نیست و افراد مختلف مانند کودکان، مسن‌ها، جوانان را در برمی‌گیرد و از نگاهی دیگر تغذیه گروه‌های بیماران دانش آموزان و ورزشکاران بسیار حائز اهمیت است.

نحوه تحصیل در رشته علوم تغذیه و مقطع‌های تحصیلی

رشته علوم تغذیه جزو رشته‌های پرطرفدار برای مهاجرت تحصیلی و مهاجرت کاری می‌باشد. اهمیت دادن زیاد به این رشته در کشورهای پیشرفته باعث شده تا آمار مهاجرت از ایران به کشورهای پیشرفته افزایش پیدا کند.

ازجمله رشته‌های مرتبط با علوم تغذیه رشته‌هایی است که مربوط به وزارت بهداشت و وزارت علوم مرتبط است. رشته‌های روانشناسی، بهداشت، میکروبیولوژی، حوزه‌های بیوتکنولوژی در صنایع غذایی و رشته علوم، صنایع غذایی وهم چنین رشته مهندسی کشاورزی مربوط به علوم تغذیه می‌باشد.

مقطع کارشناسی علوم تغذیه دوره‌ای ۴ ساله است؛ در این مقطع رشته علوم تغذیه در دو گرایش تغذیه بالینی و تغذیه انسانی ارائه می‌شود که ۱۳۰ واحد درسی را شامل می‌شود.

جدول زیر درس‌های ارائه‌شده در مقطع لیسانس رانشان می‌دهد:

دروس عمومی	دو درس از دروس مبانی نظری اسلام، یک درس از دروس اخلاق اسلامی، یک درس از دروس انقلاب اسلامی، یک درس از دروس تاریخ و تمدن اسلامی، یک درس از دروس آشنایی با منابع اسلامی، ادبیات فارسی، زبان انگلیسی عمومی، تربیت‌بدنی ۱ و ۲، جمعیت و تنظیم خانواده
دروس پایه	روش‏‌های مطالعه و یادگیری، بیوشیمی مقدماتی، فیزیولوژی، آناتومی، آمار حیاتی، مبانی روانشناسی، جامعه‌شناسی پزشکی، اپیدمیولوژی بیماری‏‌ها، بهداشت عمومی، میکروب‌شناسی عمومی، انگل‏‌شناسی
دروس اصلی	بیوشیمی متابولیسم، بهداشت و مسمومیت‏‌های غذایی، میکروب‏‌شناسی مواد غذایی، اصول و روش‏‌های نگهداری مواد غذایی، شیمی تجزیه مواد غذایی، اثر فرآیند بر ارزش غذا، تغذیه اساسی ۱ و ۲، فیزیولوژی تغذیه، زبان تخصصی، اصول تنظیم برنامه‌‏های غذایی، اصول ایمونولوژی، داروشناسی، مدیریت خدمات غذایی، کاربرد رایانه در علوم تغذیه، اکولوژی غذا و تغذیه، پاتوفیزیولوژی
دروس تخصصی	تغذیه در دوره‏‌های زندگی، تغذیه گروه‏‌ها و شرایط ویژه، خدمات تغذیه‏‌ای در نظام مراقبت‏‌های بهداشتی، اصول برنامه‌ریزی و مدیریت برنامه‏‌های تغذیه‌‏ای، ارزیابی وضع تغذیه، اصطلاحات پزشکی و بیمارستانی، اصول آموزش و مشاوره تغذیه، بیماری‏‌های ناشی از سوءتغذیه، رژیم‌درمانی ۱ و ۲، روش تحقیق در علوم بهداشتی، سمینار تغذیه، پروژه

مقطع کارشناسی ارشد علوم تغذیه

فوق‌لیسانس علوم تغذیه در ۵ گرایش ارائه می‌شود: گرایش تغذیه بالینی، علوم تغذیه در بحران و حوادث  غیرمترقبه تغذیه ورزشی و علوم تغذیه در دانشگاه‌های کشور ایران ارائه می‌شود. البته در کشورهای  دیگر گرایش‌های بیشتری ارائه می‌شود. پرطرفدارترین گرایش‌ها علوم تغذیه است به‌این‌علت که کارشناسان این رشته می‌توانند جزو کار شناسان در آزمایشگاه غذا و دارو و مواد خوراکی، آشامیدنی، آرایشی، بهداشتی اقدام و فعالیت نمایند.

علوم بهداشت در تغذیه از گرایش‌های دیگر پرطرفدار مقطع فوق‌لیسانس علوم تغذیه می‌باشد: این گرایش ترکیبی از رشته‌های زیست‌شناسی علوم بهداشت و تغذیه است.

از دیگر گرایش‌های موردتوجه تغذیه بالینی است که در دانشگاه‌های علوم پزشکی تهران، تبریز، شهید بهشتی و دانشگاه علوم پزشکی شیراز در مقطع لیسانس ارائه می‌شود.

مقطع دکتری علوم تغذیه

دوره دکتری علوم تغذیه حداقل سه سال است و در دو گرایش علوم تغذیه و سیاست‌های غذا و تغذیه در ایران ارائه می‌شود. دانشجویان فارغ‌التحصیل در مقطع دکتری به‌عنوان متخصص تغذیه می‌توانند در تمامی مراکز درمانی مشغول به کار شوند. ازجمله شغل‌ها در این مقطع می‌توان به کارشناس آزمایشگاه‌های غذا و دارو، کارشناس آزمایشگاه‌های مواد خوراکی و آشامیدنی، کارشناس کارخانه جات تولید مواد آرایشی، بهداشتی، هیئت‌علمی، استاد دانشگاه و پژوهشگر مشغول فعالیت شوند.

چطور در رشته علوم تغذیه قبول بشیم؟

افراد داوطلب در رشته علوم تغذیه باید در کنکور علوم تجربی شرکت نمایند. بعد از شرکت در آزمون کنکور سراسری علوم تجربی داوطلبان با توجه به رتبه آزمون می‌توانند اقدام به انتخاب رشته نمایند. به دلیل پرطرفدار بودن رشته علوم تغذیه رقابت بین شرکت‌کننده‌ها بسیار بالا و فشرده خواهد بود درنتیجه باید رتبه خوبی کسب کنند تا بتوانند در رشته علوم تغذیه تحصیل نمایند. در مقطع لیسانس رتبه علمی باید زیر ۵۰۰۰ منطقه باشد. و اگر قصد قبولی در دانشگاه‌های تهران رادارید باید زیر ۱۵۰۰ رتبه علمی را کسب کنید.

رتبه لازم برای قبولی در رشته علوم تغذیه

رتبه در زیرگروه یک	دانشگاه محل قبولی	محل سکونت
۲۷۰۷	دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی-تهران	تهران
۴۰۹۲	دانشگاه علوم پزشکی اراک	اراک
۴۳۴۸	دانشگاه علوم پزشکی گلستان – گرگان	گرگان
۴۴۷۵	دانشگاه علوم پزشکی کاشان	کاشان
۴۹۹۱	دانشگاه علوم پزشکی زنجان	زنجان
۵۰۵۰	دانشگاه علوم پزشکی سمنان (محل تحصیل شهرستان آرادان)	آرادان
۵۹۰۱	دانشگاه علوم پزشکی یاسوج	بویر احمد (یاسوج)
۵۵۰۶	دانشکده علوم پزشکی مراغه	مراغه
۶۴۸۸	دانشگاه علوم پزشکی بوشهر	بوشهر
۶۷۲۳	دانشگاه علوم پزشکی بوشهر	بوشهر

آخرین رتبه قبولی علوم تغذیه سراسری ۹۸ – ۹۹ در منطقه ۲

رتبه در زیرگروه یک	دانشگاه محل قبولی	محل سکونت
۴۶۶۳	دانشگاه علوم پزشکی اصفهان	اصفهان
۴۸۲۴	دانشگاه علوم پزشکی همدان	همدان
۸۱۰۵	دانشگاه علوم پزشکی اراک	اراک
۶۹۸۷	دانشگاه علوم پزشکی کرمان	کرمان
۷۷۹۳	دانشگاه علوم پزشکی سمنان (محل تحصیل شهرستان آرادان)	آرادان
۸۷۸۷	دانشگاه علوم پزشکی زاهدان	زاهدان
۸۸۴۹	دانشگاه علوم پزشکی لرستان – خرم آباد	خرم‌آباد
۱۰۳۷۹	دانشکده علوم پزشکی خلخال	خلخال
۱۰۸۵۰	دانشکده علوم پزشکی شوشتر	شوشتر
۳۷۷۷۲	دانشگاه علوم پزشکی زاهدان	زاهدان

آخرین رتبه قبولی علوم تغذیه سراسری ۹۸ – ۹۹ در منطقه ۳

رتبه در زیرگروه یک	دانشگاه محل قبولی	محل سکونت
۴۲۳۲	دانشگاه علوم پزشکی اصفهان	اصفهان
۵۶۰۹	دانشگاه علوم پزشکی همدان	همدان
۱۲۶۸۲	دانشکده علوم پزشکی خلخال	خلخال
۷۹۰۰	دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور – اهواز	اهواز
۹۲۱۲	دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی- بجنورد	بجنورد
۱۱۶۸۳	دانشگاه علوم پزشکی زابل	زابل
۱۲۹۰۲	دانشکده علوم پزشکی شوشتر	شوشتر

نحوه بورسیه شدن در علوم تغذیه

رشته علوم تغذیه ازجمله رشته‌هایی می‌باشد که نخبگان آن علاقه زیادی به تحصیل در دانشگاه‌های مطرح جهان دارد. امکان بورسیه شدن در رشته علوم تغذیه برای دانشگاه‌های معتبر جهان به‌شرط دارا بودن شرایط وجود دارد. امکان بورسیه شدن برای مقاطع تحصیلی مختلف متفاوت می‌باشد؛ به‌عنوان‌مثال امکان اخذ بورسیه تحصیلی در مقطع لیسانس راحت‌تر از امکان اخذ بورسیه تحصیل در مقطع ارشد و امکان اخذ بورسیه تحصیل در این دو مقطع به‌مراتب راحت‌تر از مقطع دکتری است. درواقع هرچقدر مقطع تحصیلی بالاتر رود شرایط اخذ بورسیه تحصیلی سخت‌تر می‌شود.

در صورت داشتن مدرک زبان با نمره بالای آیلتس یا تافل، کسب معدل بالا در مقطع تحصیلی دیپلم و لیسانس، شرکت در همایش‌های معتبر بین‌المللی و اثبات تمکین مالی می‌توان گفت که شما شرایط لازم برای اخذ بورسیه تحصیلی اکثر کشورهای اروپایی را به دست آورده‌اید. امکان بورس شدن در مقطع تحصیلی دکتری علوم تغذیه سخت‌تر است. داشتن مقالات معتبر isi با ایمپکت فاکتور بالا و داشتن پایان‌نامه کاربردی در مقطع کارشناسی ارشد و همچنین اخذ معدل بالا در مقطع کارشناسی ارشد و لیسانس و دیپلم و داشتن نمره بالای زبان در تافل یا آیلتس از شرایط لازم برای اخذ بورسیه تحصیلی دانشگاه‌های مطرح جهان است. درواقع اگر شما شرایط نامبرده را داشته باشید، می‌توانید برای مطرح‌ترین دانشگاه‌های جهان اقدام نمایید.

بازار کار رشته علوم تغذیه و حقوق دریافتی

کارشناس‌های علوم تغذیه می‌توانند در شاخه‌های مختلفی وارد بازار کار شوند؛ ازجمله، می‌توانند در یک کلینیک پزشکی، بیمارستان یا مراکز درمانی مشغول شوند. همچنین در کارخانه‌های صنایع غذایی و دارویی هم می‌توانند کار کنند. علاوه بر این امروزه اینترنت توانسته جای خیلی از مشاغل را بگیرد در این رشته نیز افراد می‌توانند از طریق فضای مجازی و حتی اینستاگرام انواع بازاریابی را داشته باشند.

کسانی که دارای مدرک لیسانس علوم تغذیه می‌باشند، می‌توانند در مراکز درمانی مانند درمانگاه و خانه‌های بهداشت، بیمارستان‌ها، شرکت‌های خصوصی و کارخانه‌های صنایع غذایی و دارویی، کلینیک‌های پزشکی و کلینیک‌های تغذیه‌درمانی و رژیم‌درمانی استخدام شوند. میانگین درآمد ماهیانه این افراد به مدیر و کارفرمای مراکز نام‌برده بستگی زیادی دارد. اگر در بیمارستان‌ها و مراکز دولتی استخدام شوید، میانگین درآمد ماهیانه شما ماهانه تقریباً دو و نیم میلیون تومان می‌باشد. کارخانجات و بیمارستان‌های خصوصی برای استخدام می‌توانند مبالغی کمتر و یا بیشتر را تعیین نمایند و این کاملاً بستگی به مدیر مراکز نامبرده دارد.

در صورت داشتن مدرک دکتری تغذیه، می‌توانند با گرفتن مجوز دفتر کار، کلینیک تغذیه خود را تأسیس کنند، در غیر این صورت با مدرک کارشناسی، سه سال سابقه کار و با مدرک ارشد، یک سال سابقه کار لازم است.

افراد دارای مدرک دکتری علوم تغذیه می‌توانند به‌عنوان استاد دانشگاه و عضو هیئت‌علمی در دانشگاه‌های علوم پزشکی نیز مشغول خدمت شوند. میانگین درآمد ماهیانه این افراد اگر عضو هیئت‌علمی شوند، ماهانه بین ۱۰ تا ۲۰ میلیون تومان خواهد بود؛ البته این نکته را در نظر داشته باشید که این حقوق مختص اعضای هیئت‌علمی دانشگاه‌های دولتی علوم پزشکی می‌باشد؛ حقوق اعضای هیات علمی دانشگاه‌های آزاد با توجه به درآمد دانشگاه و اعتبار دانشگاه می‌تواند متفاوت باشد.

در صورت استخدام در بخش‌های دولتی، این افراد حقوق ثابتی دریافت خواهند کرد؛ اما در بخش‌های خصوصی با توجه به سوابق کاری و کیفیت کارشان درامدهای متفاوتی خواهند داشت.

به‌طورکلی علوم تغذیه، بازار کار خوبی دارد و افراد می‌توانند شغل مناسب با درامد متوسط تا خوبی، با توجه به گرایشی که انتخاب می‌کنند داشته باشند.